หมวดหมู่: ผลงานของเรา

เห็บไม่ได้แค่ทำให้หมาคันหรือผิวหนังแดงเท่านั้นนะ! การกัดของเห็บสามารถทำให้เกิด ตุ่มแดง (papule), สะเก็ดแดง (crust), แผลบุ๋มหลังเห็บหลุด (crater lesion) และผิวหนังอักเสบคันมาก ๆ ได้

นอกจากนี้ เห็บยังเป็นพาหะนำโรคหลายชนิดที่ส่งผลต่อผิวหนังหรือร่างกาย เช่น

• Ehrlichiosis → ทำให้เกิดเส้นเลือดอักเสบ, ผื่น, เลือดออกใต้ผิวหนัง

• Babesia / Anaplasma → อาจมีผื่นร่วมกับอาการซีด เหนื่อยง่าย

การรักษา

• ถอนเห็บออกอย่างระมัดระวัง

• ยากำจัดเห็บ/หมัดตามแพทย์สั่ง

• รักษาการติดเชื้อแทรกซ้อนด้วยยาปฏิชีวนะถ้ามีหนองหรือแผลติดเชื้อ

•ในบางเคส ใช้ยาลดอักเสบหรือสเตียรอยด์สั้น ๆ หากผิวหนังอักเสบรุนแรง

การป้องกัน

• ใช้ผลิตภัณฑ์ป้องกันเห็บ/หมัดเป็นประจำ (แบบกิน/หยด)

• ตรวจร่างกายสุนัขบ่อย ๆ โดยเฉพาะบริเวณหู คอ ขาหนีบ

• รักษาความสะอาดพื้นที่อยู่ของสุนัข

วินิจฉัยและเรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)

อุบัติเหตุรถชนเป็นสาเหตุสำคัญของการบาดเจ็บบริเวณกระดูกเชิงกรานของแมว โดยเฉพาะ sacroiliac (SI) luxation ซึ่งเป็นการที่ปีกกระดูก ilium หลุดออกจากกระดูก sacrum ทำให้เสียความมั่นคงของ pelvic girdle อย่างรุนแรง และหากมีแรงดึงบริเวณโคนหางร่วมด้วย อาจเกิด sacrococcygeal avulsion ทำให้หางตกและขาดการรับความรู้สึกได้

—————————————————–

เคสน้องน้ำตาล

แมวถูกรถชน มาด้วย

• ไม่ลงน้ำหนักหลังทั้งสองข้าง (non–weight bearing)

• เจ็บเมื่อคลำบริเวณเชิงกราน

• หางตก ไม่ขยับ และไม่มี deep pain

ทำ X-ray พบว่า

• Sacroiliac luxation ทั้งสองข้าง (bilateral SI luxation)

แนวทางการรักษา

• ผ่าตัดตรึงกระดูกด้วย iliosacral lag screw fixation ทั้งสองข้าง

• ทำ caudectomy (tail amputation) เนื่องจากหางไม่มี deep pain และเป็นภาระการดูแล

• ให้การรักษาร่วม: ยาลดปวด–ลดอักเสบ ยาปฏิชีวนะ สารน้ำ และพักฟื้นในกรง

หลังผ่าตัดน้องฟื้นตัวดี สามารถเริ่มลงน้ำหนักได้มากขึ้นตามลำดับ

—————————————————–

ทำไม SI luxation ถึงต้องผ่า?

Pelvic girdle = โครงสร้างรับน้ำหนักหลัก

ถ้า SI joint หลุด → แรงที่ส่งจากขาหลังไปสู่กระดูกสันหลังจะ “ขาดตอน” ทำให้:

• เดินไม่ได้ เจ็บมาก

• เกิด pelvic canal narrowing ถ้าปล่อยไว้อาจกระทบการถ่ายอุจจาระ

• เสี่ยงต่อ nerve stretch (traction) บริเวณ lumbosacral area

ในราย bilateral (หลุดสองข้าง) การผ่าตัดจะช่วยให้

ฟื้นตัวเร็วกว่า

เดินได้ภายในสัปดาห์แรก ๆ

ลดความเจ็บเรื้อรัง

ลดโอกาส pelvic malalignment

—————————————————–

ทำไมถึงเลือกใช้ “Lag Screw Fixation”? ในเคสนี้

การตรึง SI joint มีหลายวิธี แต่ lag screw ถือเป็น gold standard ด้วยเหตุผล:

1. ให้ความมั่นคงสูง

2. ใช้เป็น compression fixation

3. อุปกรณ์น้อย ความเสี่ยงต่ำ

4. ใช้ได้แม้ SI หลุดสองข้าง

หลังผ่าตัด (Post-op Care)

• ควรจำกัดบริเวณ 4–6 สัปดาห์

• ให้ทานยาลดปวด ลดอักเสบต่อเนื่อง

• วางแผนการทำกายภาพบำบัด

• โดยรวมการฟื้นตัวมักดีใน 6–12 สัปดาห์

ผ่าตัด: สพ.ญ.ณัฏฏ์ธวรรณ โสภิพันธ์ (หมอพลอย)

เรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)

นกเป็นสัตว์ที่เก่งมากในการซ่อนอาการป่วย เพราะในธรรมชาติ การแสดงความอ่อนแอคือความเสี่ยงต่อการโดนล่า ดังนั้น… ถ้านกเริ่ม “ผิดปกติ” นิดเดียว! = อาจป่วยจริงจังแล้ว มาดูเช็คลิสต์ง่ายๆ ว่า “นกเราป่วยไหม?” กันครับ

1. พฤติกรรมเปลี่ยนแปลง

• เงียบ ซึม ไม่ร้องเหมือนเดิม

• ไม่ค่อยมองรอบๆ หรือตอบสนองช้าลง

• หลับเยอะผิดปกติ เอาหัวซุกปีกเกินปกติ (เป็นอาการแรก ๆ ของโรคทางระบบ)

2. ความอยากอาหารลดลง / น้ำหนักลด

นกน้ำหนักลดเร็วมาก โดยเฉพาะนกเล็ก ให้จับกระดูกอกตรวจทุกสัปดาห์ ถ้าคลำแล้วกระดูกสันอกแหลม = ผอมแล้วนะคะ หรือถ้ากินได้ แต่ผอมลง = อาจมีปัญหาการดูดซึม, ปรสิต, โรคตับ โรคไต

3. อุจจาระเปลี่ยนไป

ปกติอึนกมี 3 ส่วน:

• Feces (เนื้ออึ)

• Urates (สีขาว)

• Urine (ใส)

อันตรายถ้าเห็น:

• สีเขียวสด (liver)

• สีดำ (melena)

• ขาวคลุ้งน้ำเยอะ (โรคไต/เครียด)

• มีเมือก มีก้อน มีเลือด

4. ขนหยาบ ขนตั้ง ขนพอง

ขนนกป่วยจะเป็นแบบ:

• ขนไม่เรียบ สีหม่น

• กางขนเพื่อเก็บความร้อน (คือมีไข้หรืออ่อนแรง)

5. หายใจผิดปกติ

• อ้าปากหายใจ

• หายใจมีเสียง “คลิก” / เสียงหวีด

• หางกระดกตามลมหายใจ (tail bobbing) — สำคัญมาก! โรคที่เจอบ่อยมักเป็นโรคติดเชื้อเช่น Mycoplasma, Aspergillosis, Viral respiratory disease

6. ตา-จมูกมีน้ำ/บวม

• ตาแฉะ

• หนังตาบวม

• น้ำมูกเหนียวๆ

• มีเสียงนกชน้ำมูกเวลาหายใจ

มักอาจเกี่ยวข้องกับการติดเชื้อ การอักเสบระบบหายใจ

7. อาหารตกค้างที่ปาก / crop abnormal

• Crop ไม่ยุบ (Crop stasis)

• มีกลิ่นเปรี้ยวจากปาก → ติดเชื้อรา

• อาเจียน/พ่นออก → ไม่ปกติเด็ดขาด

โรคที่พบบ่อยในนกเลี้ยง

• Chlamydia psittaci

• Aspergillosis

• Crop infection (Candida / bacterial)

• Parasites (Eimeria, Capillaria ฯลฯ)

• Nutritional deficiency โดยเฉพาะนกที่กินเมล็ดเป็นหลัก

• Trauma / ตกกรง / กระแทก

สัญญาณเตือนระดับ “พาไปโรงพยาบาลทันที”

• อ้าปากหายใจ

• อึมีเลือด

• ขนพองทั้งวัน

• หงอยไม่ยืนบนค perch

• ไม่กิน >12 ชั่วโมง

• ชัก กล้ามเนื้อกระตุก

แล้วต้องตรวจอะไรบ้าง? (ถ้าสงสัยป่วย)

• Physical exam

• X-ray (หายใจ, air sac, ไข่ค้าง)

• Fecal exam (parasites)

• Crop swab

• Blood test (CBC, liver, kidney)

เรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)

อาการปัสสาวะผิดปกติในสุนัข ไม่ว่าจะ ปัสสาวะปนเลือด ปัสสาวะบ่อยทีละนิด เบ่งนาน ร้องเวลาปัสสาวะ ล้วนเป็นสัญญาณว่าระบบทางเดินปัสสาวะกำลังมีปัญหา!

คุณหมอต้องแยกโรคอะไรบ้าง?

เบื้องต้นเราต้องแยกสาเหตุได้หลายอย่าง เช่น

• กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Cystitis) — ติดเชื้อแบคทีเรีย

• นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ/ท่อไต

• เนื้องอกในกระเพาะปัสสาวะ (พบได้น้อยแต่ต้องนึกถึง)

• โรคต่อมลูกหมากโตในตัวผู้สูงวัย

• ปัสสาวะคั่งจากสาเหตุทางระบบประสาท

• ภาวะกรวยไตอักเสบ (Pyelonephritis)

• อุบัติเหตุบริเวณท้อง

—————————————————–

เคสน้องมาม่อน (ปอมน่ารักตัวหนึ่ง)

น้องมาด้วยอาการปัสสาวะผิดปกติ คุณหมอจึงตรวจจากภายนอกพบว่ากระเพาะปัสสาวะใหญ่

X-ray

• ไม่พบนิ่ว แต่ กระเพาะปัสสาวะค่อนข้างใหญ่กว่าปกติ → ทำให้สงสัยว่าอาจมีการอั้นหรืออักเสบที่ทำให้บีบตัวไม่ดี

Ultrasound

• พบผนังกระเพาะปัสสาวะหนา 0.81–0.88 ซม. → บ่งชี้ถึงภาวะ กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Cystitis)

• ส่งตรวจปัสสาวะโดยการเพาะเชื้อและดูความไวรับยา พบเชื้อ Proteus mirabilis ซึ่งเป็นเชื้อแบคทีเรียที่มักพบ

รักษาอย่างไร?

• ให้ ยาปฏิชีวนะตามผลความไวต่อยา (culture & sensitivity)ร่วมกับ ยาลดอักเสบ + ยาบำรุงทางเดินปัสสาวะ

• ติดตามผลด้วย ultrasound ซ้ำ → ผนังลดลงเหลือ 0.13–0.20 ซม.

• ตอนนี้น้อง ปัสสาวะคล่อง ไม่เจ็บ ไม่ติดขัด และสีเหลืองใส

—————————————————–

แล้วทำไมกระเพาะปัสสาวะอักเสบถึงเกิดขึ้นได้?

สาเหตุที่พบได้บ่อย ได้แก่

1. การติดเชื้อแบคทีเรีย (เช่น Proteus, E. coli)

แบคทีเรียสามารถไต่ขึ้นจากท่อปัสสาวะเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะได้ง่าย โดยเฉพาะใน

• สุนัขเพศเมีย

• สุนัขที่เลียอวัยวะเพศบ่อย

• ภาวะภูมิคุ้มกันลดลง

• การอั้นฉี่นาน ๆ

2. การดื่มน้ำน้อย → ปัสสาวะเข้ม → แบคทีเรียเพิ่มง่าย

3. Cystolith / นิ่ว

แม้ X-ray ไม่เจอ แต่บางชนิด (เช่น urate, cystine) ต้องดูด้วย ultrasound

4. ปัสสาวะคั่ง / bladder tone ลดลง

จากความเจ็บปวดหรือการอักเสบ ทำให้ปัสสาวะออกไม่หมด → เชื้อเติบโตง่าย

—————————————————–

คำแนะนำสำหรับเจ้าของน้องหมา

1. เพิ่มน้ำดื่มให้น้อง

• น้ำสะอาดตลอดเวลา

• สามารถเติมน้ำในอาหารเม็ดให้ซุปหมาเจือจางได้

• ช่วยให้ปัสสาวะใส ลดโอกาสเกิดนิ่วและการติดเชื้อ

2. ห้ามอั้นปัสสาวะ

• พาน้องออกไปขับถ่ายให้บ่อยขึ้น

• ถ้าเจ้าของทำงานนาน แนะนำแผ่นฉี่/หาคนพาออก

3. ดูแลความสะอาดอวัยวะเพศ

• ช่วยลดการเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะของแบคทีเรีย

4. เลือกอาหารที่ช่วยระบบทางเดินปัสสาวะ

• เช่นสูตร urinary care, low mineral, ลดการเกิดนิ่วบางชนิด

5. ตรวจปัสสาวะและอัลตราซาวนด์ติดตาม

• โรคนี้ กลับเป็นซ้ำได้ การติดตามช่วยป้องกันการเรื้อรังและตรวจหานิ่วเล็ก ๆ ที่อาจเพิ่งเริ่มก่อตัว

6. กินยาครบตามที่คุณหมอสั่ง

• การหยุดยาฆ่าเชื้อก่อนกำหนด → เชื้อไม่ตาย → ดื้อยา → อาการกลับมาได้

อัลตราซาวน์/เรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)

วันนี้มีเคสน้องแมวสีขาวตัวหนึ่งที่เจ้าของเป็นห่วงมาก เพราะน้องเป็นแมวเลี้ยงปล่อย และเริ่มกังวลว่าถ้าตั้งท้องบ่อยจะเสี่ยงทั้งต่อสุขภาพน้องเองและทำให้จำนวนประชากรแมวเพิ่มขึ้นอย่างควบคุมไม่ได้ จึงพาน้องมาทำ ผ่าตัดทำหมันแบบ OVH (Ovariohysterectomy) ซึ่งเป็นการผ่าตัดนำรังไข่และมดลูกออกทั้งหมด

—————————————————–

ขั้นตอนก่อนผ่าตัด

ก่อนผ่าตัด น้องต้อง งดอาหาร ตามระยะเวลาที่เหมาะสม และใช้ ยาสลบควบคุมด้วยมอนิเตอร์สัญญาณชีพ เพื่อให้ปลอดภัยที่สุดตลอดการผ่าตัด

การผ่าตัดที่ต้องใช้ Sterile Technique

ทุกขั้นตอนทำภายใต้ เทคนิคปลอดเชื้อ (Sterile technique) เพื่อป้องกันการติดเชื้อก่อน/ระหว่าง/หลังผ่า ไม่ว่าจะเป็นการเตรียมผิวหนัง เครื่องมือผ่าตัด หรือการทำแผล ล้วนสำคัญมากสำหรับน้องแมวทุกตัว

เคสของ “น้องสีขาว”

น้องสีขาวตัวนี้ผ่าตัดเสร็จเรียบร้อยและฟื้นตัวเร็วมากครับ

หลังผ่าเพียง 2 ชั่วโมง ก็เริ่มลืมตา ตอบสนองดี และพร้อมกลับบ้านได้อย่างปลอดภัย เจ้าของสบายใจขึ้นเยอะ เพราะนอกจากช่วยลดความเสี่ยงการตั้งท้องไม่พึงประสงค์แล้ว การทำหมันยังช่วยลดโรคปลายทาง เช่น

เนื้องอกมดลูก

Pyometra (มดลูกเป็นหนอง)

อาการติดสัตว์ที่ทำให้เครียดและเสี่ยงออกนอกบ้าน

—————————————————–

ทำหมัน = ป้องกันปัญหาใหญ่ให้แมวของคุณ

การผ่าตัดเล็ก ๆ แค่ครั้งเดียว แต่ช่วยให้น้องแมวมีสุขภาพดีขึ้น และลดความเสี่ยงโรคที่อันตรายได้มากมายเลยครับ

ผ่าตัด: สพ.ญ.ณัฏฏ์ธวรรณ โสภิพันธ์ (หมอพลอย)

เรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)

โรคที่ไม่ได้เกิดขึ้นเอง แต่ “ส่งต่อกันได้”

วันนี้หมอเจอเคสน้องหมาชื่อน้ำตาล มาด้วยอาการ ปัสสาวะมีเลือดปน เจ็บบริเวณปลายอวัยวะเพศ ตรวจดูใกล้ ๆ พบว่า ผิวหนังบริเวณหุ้มปลายอวัยวะเพศมีรอยโรคแดงเป็นปุ่ม ๆ คล้ายดอกกะหล่ำ ซึ่งเป็นลักษณะที่เข้ากับ TVT (Transmissible Venereal Tumor) หรือ เนื้องอกติดต่อทางเพศในสุนัข

ปัสสาวะใสปกติ แต่เลือดออกจากรอยโรคที่ผิวหนัง → ชี้ว่าปัญหาอยู่ที่ก้อนเนื้องอก ไม่ใช่กระเพาะปัสสาวะ

—————————————————–

แล้ว TVT คืออะไร?

TVT เป็น เนื้องอกเพียงชนิดเดียวในสุนัขที่สามารถติดต่อได้โดยตรง ไม่ใช่เกิดจากการกลายพันธุ์ภายในตัวเอง แต่เกิดจาก “เซลล์เนื้องอกจากหมาตัวหนึ่ง หลุดมาติดในอีกตัวหนึ่ง”

วิธีการติดต่อ

• การผสมพันธุ์

• เลีย/ดมอวัยวะเพศกัน

• แผลถลอก สัมผัสเยื่อเมือก

• เจอในสุนัขที่ชอบเที่ยว ออกนอกบ้าน ไม่ทำหมัน

ภาพเซลล์ยืนยันโรค

หมอได้ทำ Cytology จากรอยโรค แล้วพบว่า:

• มี เซลล์ TVT ลักษณะจำเพาะ (round cell tumor)

• พบ เม็ดเลือดขาวกำลังกินแบคทีเรียแท่ง (rod-shaped bacteria) → บ่งบอกว่ามีการติดเชื้อร่วมด้วย

การติดเชื้อนี้เองที่ทำให้เลือดออกง่ายและเจ็บมากขึ้น

การรักษา

การรักษาหลัก = เคมีบำบัดฉีดเข้าหลอดเลือด สัปดาห์ละครั้ง ส่วนมากตอบสนองดีมาก ก้อนยุบใน 3–6 สัปดาห์

และถ้ามีติดเชื้อแทรกซ้อน → ให้ยาปฏิชีวนะร่วมด้วย

ต้องมาฉีดครบตามรอบ ลดโอกาสกลับมาเป็นซ้ำ

ทำยังไงให้ไม่เป็นอีก?

• ทำหมัน

• เลี่ยงพาน้องไปผสมพันธุ์โดยไม่จำเป็น

• ดูแลไม่ให้ออกไปเที่ยวกับหมาจร

• เห็นเลือดออกบริเวณอวัยวะเพศ → ควรพามาตรวจทันที

วินิจฉัยและเรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)

สิ่งแหลมคม เช่น ตะปู เศษลวด เบ็ดตกปลา เป็นของต้องห้ามสุด ๆ สำหรับน้องหมา เพราะมันสามารถ

• ทิ่มทะลุตั้งแต่ปาก หลอดอาหาร กระเพาะ ไปจนถึงลำไส้

• ทำให้ อักเสบ บาดเจ็บ เลือดออกภายใน

• หากเป็นเบ็ด (มีเงี่ยง) จะ เกี่ยวเนื้อจนดึงย้อนออกไม่ได้

•เสี่ยง ทะลุลำไส้ → เยื่อบุช่องท้องอักเสบ (peritonitis) รุนแรงถึงชีวิต

—————————————————–

เคสจริงที่ยากกว่าที่คิด…

มีน้องหมาตัวหนึ่งถูกพามาด่วน เพราะ เจ้าของเห็นว่าน้องกินเบ็ดเข้าไป แถมยังมี สายเอ็นโผล่ออกมาจากปาก คุณหมอเห็นแล้วแบบ…โอเค อย่างน้อยยังพอจับจุดได้

แต่พอ X-ray ปุ๊บ

→ หัวใจหล่นวูบเลยครับ เพราะนอกจากเบ็ดแล้ว ในภาพยังเห็น ตะปูอยู่ในลำไส้อีกด้วย

เลยเริ่มภารกิจช่วยชีวิตทันที

1. ลองส่องกล้อง (endoscopy) เข้าไปคีบตะปู

แต่ตำแหน่งยากมาก ไม่เจอชัด

2. จึงใช้ Fluoroscopy ช่วยนำทางตำแหน่ง จนพบว่าเศษโลหะหนึ่งชิ้น ซ่อนอยู่ที่ส่วนปลายหลอดอาหาร–ต้นกระเพาะอาหาร

3. ปัญหาคือ… มันติดแน่น ดึงออกทางปากไม่ได้

ดึงแรงมีสิทธิ์ทะลุและอันตรายถึงชีวิต

สุดท้ายเลยต้อง

ตัดสินใจผ่าตัดเปิดช่องท้อง และผ่าเข้ากระเพาะอาหาร (gastrotomy) ถึงจะนำของแหลมทั้งหมดออกมาได้สำเร็จ

น้องปลอดภัย หายดี และกลับบ้านไปกอดเจ้าของแน่น ๆ

—————————————————–

อาการที่มักเจอ

• น้ำลายไหลมาก เจ็บปาก

• อาเจียน / พยายามอาเจียน

• เจ็บท้อง เดินหลังโก่ง

• ซึม เบื่ออาหาร

• อุจจาระมีเลือด (อาจมีก็ได้ ไม่มีก็ได้)

• บางตัวไม่แสดงอาการ แต่ ของคมยังอยู่ในท้อง

ทำไม “ห้ามดึงเองเด็ดขาด” หากเป็นเบ็ด

เพราะ เงี่ยงเบ็ดจะเกี่ยวเนื้อแน่นกว่าเดิม ดึงออกเองอา ทำให้กระชากเนื้อทะลุ เลือดออก และหลุดลึกขึ้นไปอีก ควรให้สัตวแพทย์ทำการดมยาสลบ / X-ray ก่อน และใช้เทคนิคเฉพาะในการดึง

การรักษาทั่วไปทำยังไง?

1. เอกซเรย์ ดูตำแหน่งตะปูหรือเบ็ด

2. ถ้าอยู่ในกระเพาะและปลายคมยังไม่ทะลุ → ส่องกล้องเอาออกได้

3. ถ้าทะลุเนื้อ หรือลงลำไส้แล้ว → ต้องผ่าตัดเปิดช่องท้องเอาออก

4. ให้ยาปฏิชีวนะ กันติดเชื้อ + แก้อักเสบ + ให้น้ำเกลือ

5. เฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อน เช่น เยื่อบุช่องท้องอักเสบ, ลำไส้ทะลุ

สิ่งที่เจ้าของต้องทำเมื่อสงสัยว่าหมากินของคม

• รีบพามาโรงพยาบาลสัตว์ทันที

• ห้ามป้อนน้ำ ห้ามป้อนอาหาร

• ห้ามพยายามทำให้อาเจียนเอง (เสี่ยงบาดเจ็บมากขึ้น)

• ถ้าเป็นเบ็ดและเชือกยังโผล่ออกมา → จับปลายเชือกเอาไว้ ห้ามดึง

ป้องกันยังไงดี?

• ไม่ทิ้งเศษตะปู ลวด ลิ้นชักงานช่างให้เกลื่อน

• งดเล่นของแหลม ของโลหะ

• ถ้าพาน้องไปทะเล/บ่อปลา ระวังซากเบ็ด–ตะขอที่หล่นอยู่

ผ่าตัด: สพ.ญ.ณัฏฏ์ธวรรณ โสภิพันธ์ (หมอพลอย)

วินิจฉัยและเรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)

วันนี้เจอทั้งน้องแมวและน้องหมาที่ตา 2 สี เจ้าของมาถามหมอเรื่องภาวะตาสองสี วันนี้เลยมาให้ความรู้ครับ

Heterochromia = ภาวะที่ สองข้างสีตาไม่เหมือนกัน หรือบางที ตาเดียวมีหลายสี เกิดจากความแตกต่างของ ปริมาณเม็ดสีเมลานิน (melanin) ในม่านตา

มีกี่แบบ?

1. Complete heterochromia

ตาซ้ายกับตาขวา “สีต่างกันเลย” เช่น ข้างน้ำเงิน ข้างน้ำตาล

2. Sectoral heterochromia

“ตาหนึ่งดวงหลายสี” เช่น สีน้ำตาลผสมฟ้าเป็นบางส่วน

3. Central heterochromia

วงตรงกลางรอบรูม่านตาเป็นอีกสีหนึ่ง

ทำไมหมา–แมวถึงตาสองสี?

1. พันธุกรรม (ส่วนใหญ่)

เกิดจากยีนที่มีผลต่อเม็ดสี เช่น

• Merle gene (หมา) – เช่น Australian Shepherd, Husky, Border Collie

• White spotting gene / Dominant White gene (แมว) – โดยเฉพาะแมวขาว, แมววิเชียรมาศบางตัว, แมวพันธุ์ Turkish Van, Turkish Angora

ผลคือ เม็ดสีที่ม่านตาผลิตไม่เท่ากัน → สีตาออกมาต่างกัน

อันนี้ถือว่า “ปกติ” และเป็นลักษณะทางพันธุกรรม ไม่ใช่โรค

2. เกิดตามหลังโรคหรือการอักเสบ (พบได้น้อย)

ถ้าเกิดขึ้น “ทีหลัง” ไม่ได้เป็นมาตั้งแต่เกิด มักเกี่ยวกับโรค เช่น

• Uveitis

• Glaucoma

• Iris atrophy

• เนื้องอกในม่านตา (melanoma)

• Trauma

กรณีนี้ “สีตาเปลี่ยน” + มักมีอาการอื่นร่วม เช่น ปวดตา น้ำตาไหล ตาแดง มองไม่ชัด ต้องตรวจตา

ความเสี่ยงสุขภาพที่อาจเจอ

1. พันธุกรรมล้วน (มาตั้งแต่เด็ก)

ถ้าแค่ “ตาสองสีแต่สุขภาพตาปกติดี”

ไม่มีปัญหาสุขภาพโดยตรง

ไม่กระทบการมองเห็น

ยกเว้นบางพันธุ์/ยีน

• แมวขาวตาน้ำเงิน → เสี่ยง หูหนวกข้างที่เป็นตาฟ้า

• หมา merle × merle (“double merle”) → เสี่ยงตาผิดปกติ/หูหนวก

2. ถ้าเกิดใหม่ตอนโต (acquired heterochromia)

ต้องระวังโรคตา เช่น

• Uveitis

• Glaucoma

• Iris melanoma

• Depigmentation โรคภูมิทำลายเม็ดสี

เรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)

L2–L3 vertebral subluxation treated with pedicle screw fixation

เมื่อความเจ็บมาแบบไม่ทันตั้งตัว…

น้องสุนัข (น้องลำดวน) ถูกรถชนจนกระดูกสันหลังบริเวณ L2–L3 เกิด subluxation หรือ “เคลื่อนจนใกล้หลุด” ทำให้เสี่ยงกระดูกกดไขสันหลังแบบเฉียบพลัน เดินไม่ได้ เจ็บตัวมาก และมีโอกาสอัมพาตถาวรได้เลย

แต่ยังไม่หมดหวัง! ทีมสัตวแพทย์เลือกใช้การผ่าตัด spine surgery คือ Pedicle Screw Fixation — การใส่น็อตยึดกระดูกสันหลังเพื่อให้กระดูกกลับเข้าตำแหน่งเดิมและฟื้นเสถียรภาพให้แน่นปึ้ก

ระหว่างผ่าตัดมีการใช้ Fluoroscope ช่วยนำทางแบบเรียลไทม์ เพื่อให้ตำแหน่งสกรูแม่นกริบ ปลอดภัยต่อไขสันหลังที่สุด

มีการถ่ายภาพ X-ray ก่อนและหลังผ่าตัด เพื่อติดตามการเคลื่อนตัวของกระดูกและอุปกรณ์

หลังผ่าตัด: ไม่ใช่จบ แต่คือจุดเริ่มต้นของการฟื้นตัว

หลังผ่าตัดน้องต้อง

จำกัดการเคลื่อนไหว

ควบคุมความเจ็บปวด

กายภาพบำบัดตามโปรโตคอล

เพื่อให้เส้นประสาทได้ฟื้นตัวเต็มที่ กล้ามเนื้อกลับมาแข็งแรง และโอกาสกลับมาเดินได้ดีขึ้นอีกเยอะ

“อุบัติเหตุแค่ชั่วคราว… แต่เราจะพาน้องกลับมายืนได้อีกครั้ง”

เคสนี้เป็นตัวอย่างของการรักษาที่ต้องใช้ทั้งความแม่นยำ ความร่วมมือของทีม และใจสู้ของน้องหมาเอง ขอบคุณเจ้าของที่ไม่ยอมแพ้ และให้โอกาสน้องได้กลับมามีคุณภาพชีวิตที่ดีอีกครั้ง

ผ่าตัด: สพ.ญ.ณัฏฏ์ธวรรณ โสภิพันธ์ (หมอพลอย)

เรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)

Cryptorchidism = ภาวะอัณฑะไม่ลงถุงอัณฑะตามปกติ
พบได้บ่อยในสุนัข และพบในแมวเช่นกัน เป็นภาวะทางพันธุกรรมที่ควรผ่าตัดแก้ไข ไม่ควรปล่อยไว้
🧩 มีกี่แบบ? ตำแหน่งอัณฑะค้างอยู่ตรงไหนได้บ้าง
ภาวะนี้แบ่งตาม “ตำแหน่งที่อัณฑะค้าง” ได้ 3 ตำแหน่งหลัก ๆ
1) Abdominal cryptorchidism
อัณฑะค้างอยู่ในช่องท้อง ไม่สามารถคลำเจอ
→ มักต้องใช้อัลตราซาวด์ช่วยค้นหาตำแหน่งก่อนผ่าตัด
→ มีโอกาสเป็นมะเร็งสูงที่สุด เพราะอัณฑะอยู่ในอุณหภูมิที่ไม่เหมาะสม
2) Inguinal cryptorchidism
อัณฑะค้างอยู่บริเวณขาหนีบ
→ มักคลำเจอเป็นก้อนนุ่ม ๆ ใต้ผิวหนัง
→ ผ่าตัดเปิดขาหนีบเพื่อนำออก
3) Prescrotal cryptorchidism
อัณฑะค้างอยู่ “ก่อนถึงถุงอัณฑะ” ตรงแนว midline หน้าถุง
→ คลำเจอง่าย แต่ไม่ลงสู่ถุงตามปกติ
→ ผ่าตัดตำแหน่งด้านหน้า scrotum
🎯 สาเหตุที่ทำให้อัณฑะไม่ลงถุง
• พันธุกรรม (สำคัญที่สุด)
• ความผิดปกติของ gubernaculum / ช่องผ่านอัณฑะ
• ฮอร์โมนที่เกี่ยวกับการเคลื่อนตัวผิดสมดุล
• พบร่วมกับความผิดปกติแต่กำเนิดอื่นได้ในบางราย
⚠️ ถ้าไม่รักษา จะเกิดอะไรได้บ้าง?
• เสี่ยง มะเร็งอัณฑะ (sertoli cell tumor / seminoma)
• บิดอัณฑะ (torsion) → ปวดท้องเฉียบพลัน
• พฤติกรรมเสี่ยงจากฮอร์โมนเพศชาย
• ถูกจัดว่าเป็น “ข้อบกพร่องทางพันธุกรรม” → ไม่ควรนำไปผสมพันธุ์
📌 ตัวอย่างเคสจริง: “น้องซูโม่”
วินิจฉัย: Right unilateral inguinal cryptorchidism = อัณฑะขวาค้างที่ขาหนีบ
🔍 ก่อนผ่าตัด
• ทำ Ultrasound เพื่อยืนยันตำแหน่งอัณฑะ
• ตรวจเลือด ประเมินก่อนวางยาสลบ
🔪 การผ่าตัด ทำตามหลักมาตรฐาน 2 ขั้นตอน
1. Right cryptorchidectomy
• เปิดแผลบริเวณขาหนีบ นำอัณฑะที่ค้างออก
2. Left castration
• ทำหมันอีกข้างควบคู่กัน เพื่อป้องกันปัญหาพฤติกรรมและมะเร็งในอนาคต
• เหตุผล: สัตว์ที่เป็น cryptorchid ไม่ควรคงความสามารถในการสืบพันธุ์
🩹 หลังผ่าตัด
– ให้ยาแก้ปวด–ยาปฏิชีวนะ
– ใส่ปลอกกันเลียตลอด 10–14 วัน
– ทำแผลตามคำแนะนำ
– ติดตาม 10 วันเพื่อดูแผล / ตัดไหม
ผลติดตาม: แผลแห้งดี ไม่มีติดเชื้อ และกลับบ้านได้อย่างปลอดภัย
🐾 คำแนะนำ
– ถ้าคลำถุงอัณฑะแล้วว่าง → ควรรีบตรวจ
– ยิ่งผ่าเร็ว ความเสี่ยงมะเร็งยิ่งลด
– ไม่ควรใช้เป็นพ่อพันธุ์
– ไม่ใช้วิธีพื้นบ้าน นวด กดดัน หรือกลึงให้ลง → อันตราย
– ผ่าตัดเป็นทางเดียวที่รักษาได้จริง
ผ่าตัด: สพ.ญ.ณัฏฏ์ธวรรณ โสภิพันธ์ (หมอพลอย)
เรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)