“ตาถลน” ในสุนัขรักษาได้ ถ้าทันเวลา!

วันนี้คุณหมอขอเล่าเคสน้องจิ้งหรีดที่ถูกพามาด้วยอาการ ตาถลน (Proptosis) ภาวะนี้หลายคนคิดว่าเกิดเฉพาะอุบัติเหตุรุนแรง แต่จริง ๆ เกิดได้บ่อยในสุนัขหน้าแบน/ตาโปน เช่น ชิวาวา ปั๊ก ชิสุ ปอม ฯลฯ

เคสนี้เกิดอะไรขึ้น?

น้องมีอาการ ตาถลนหลุดออกจากเบ้า ทำให้

• หนังตาปิดไม่ลง

• กระจกตาเสี่ยงเป็นแผล

• เส้นประสาทรอบตาโดนดึง

ถ้าปล่อยไว้นาน ตาจะ แห้ง เป็นแผลลึก และตาบอดถาวรได้

ทีมเราจึงทำการวางยาสลบ ดันตากลับ และเย็บหนังตา

Temporary tarsorrhaphy คือการเย็บหนังตาชั่วคราว เพื่อปิดตาป้องกันกระจกตา ลดการเสียดสี รอให้เนื้อเยื่อบวมลดลง หลัง 10 วันน้องกลับมาตัดไหม พบว่ากระจกตาปลอดภัย ไม่พบแผลลึก ดีขึ้นมาก

ตาถลนเกิดจากอะไรได้บ้าง?

สาเหตุที่พบบ่อย:

• อุบัติเหตุ (รถชน ตกจากที่สูง)

• สุนัขถูกกัด/ตบที่หน้า

• เจ้าของดึงสายจูงกระตุกแรงบริเวณคอ

• พันธุ์ตาโปน หนังตาสั้น → ตาหลุดง่าย

• โรคในตา เช่น เนื้องอกหลังเบ้าตา (พบได้น้อยกว่า)

การรักษามีอะไรบ้าง?

ขึ้นกับความรุนแรงของการบาดเจ็บของเส้นประสาทและกระจกตา

1) เย็บหนังตาชั่วคราว (Temporary tarsorrhaphy)

ช่วยป้องกันกระจกตา ขณะรอให้เนื้อเยื่อกลับสู่ตำแหน่งที่ดีขึ้น

2) ใช้ยาลดบวม ยาตา ยาปฏิชีวนะ

ลดอักเสบ ลดโอกาสติดเชื้อ

3) ประเมินการมองเห็น

ทดสอบรีเฟล็กซ์ตา ความรู้สึกที่กระจกตา การตอบสนองม่านตา

4) ในบางเคสที่เส้นประสาทเสียหายมาก

อาจต้องพิจารณา การผ่าตัดเอาตาออก (enucleation) — เพื่อความปลอดภัยและลดความเจ็บปวด (ใช้เฉพาะกรณีจำเป็นเท่านั้น)

ป้องกันสุนัข “ตาถลน” ได้อย่างไร?

• หลีกเลี่ยงการดึงสายจูงบริเวณคอ → แนะนำใช้สายรัดอกแทน

• ไม่ปล่อยเล่นรุนแรงกับสุนัขที่ตัวใหญ่กว่า

• ระวังตกจากโซฟา/เตียงในสุนัขตาโปน

• ตรวจตาเป็นประจำ โดยเฉพาะพันธุ์หน้าแบน

• เมื่อเห็นตาหลุดแม้เพียงเล็กน้อย ➜ รีบมาหาหมอทันที ไม่ล้างเอง ไม่ดันกลับเองเด็ดขาด

สรุป

ตาถลน = ภาวะฉุกเฉิน รักษาได้ ถ้ามาเร็วพอ และปลอดภัยกว่ามากหากได้รับการประเมินจากสัตวแพทย์ทันที

เคสนี้น้องปลอดภัย กระจกตาไม่เป็นแผลลึก และกลับมาลืมตาได้ดี ขอบคุณเจ้าของที่รีบพาน้องมารักษาครับ

ผ่าตัด: น.สพ.ธนา ศรีสองเมือง (หมอโน๊ต)

เรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)