นกป่วย ดูอย่างไร แบบไหน?

นกเป็นสัตว์ที่เก่งมากในการซ่อนอาการป่วย เพราะในธรรมชาติ การแสดงความอ่อนแอคือความเสี่ยงต่อการโดนล่า ดังนั้น… ถ้านกเริ่ม “ผิดปกติ” นิดเดียว! = อาจป่วยจริงจังแล้ว มาดูเช็คลิสต์ง่ายๆ ว่า “นกเราป่วยไหม?” กันครับ

1. พฤติกรรมเปลี่ยนแปลง

• เงียบ ซึม ไม่ร้องเหมือนเดิม

• ไม่ค่อยมองรอบๆ หรือตอบสนองช้าลง

• หลับเยอะผิดปกติ เอาหัวซุกปีกเกินปกติ (เป็นอาการแรก ๆ ของโรคทางระบบ)

2. ความอยากอาหารลดลง / น้ำหนักลด

นกน้ำหนักลดเร็วมาก โดยเฉพาะนกเล็ก ให้จับกระดูกอกตรวจทุกสัปดาห์ ถ้าคลำแล้วกระดูกสันอกแหลม = ผอมแล้วนะคะ หรือถ้ากินได้ แต่ผอมลง = อาจมีปัญหาการดูดซึม, ปรสิต, โรคตับ โรคไต

3. อุจจาระเปลี่ยนไป

ปกติอึนกมี 3 ส่วน:

• Feces (เนื้ออึ)

• Urates (สีขาว)

• Urine (ใส)

อันตรายถ้าเห็น:

• สีเขียวสด (liver)

• สีดำ (melena)

• ขาวคลุ้งน้ำเยอะ (โรคไต/เครียด)

• มีเมือก มีก้อน มีเลือด

4. ขนหยาบ ขนตั้ง ขนพอง

ขนนกป่วยจะเป็นแบบ:

• ขนไม่เรียบ สีหม่น

• กางขนเพื่อเก็บความร้อน (คือมีไข้หรืออ่อนแรง)

5. หายใจผิดปกติ

• อ้าปากหายใจ

• หายใจมีเสียง “คลิก” / เสียงหวีด

• หางกระดกตามลมหายใจ (tail bobbing) — สำคัญมาก! โรคที่เจอบ่อยมักเป็นโรคติดเชื้อเช่น Mycoplasma, Aspergillosis, Viral respiratory disease

6. ตา-จมูกมีน้ำ/บวม

• ตาแฉะ

• หนังตาบวม

• น้ำมูกเหนียวๆ

• มีเสียงนกชน้ำมูกเวลาหายใจ

มักอาจเกี่ยวข้องกับการติดเชื้อ การอักเสบระบบหายใจ

7. อาหารตกค้างที่ปาก / crop abnormal

• Crop ไม่ยุบ (Crop stasis)

• มีกลิ่นเปรี้ยวจากปาก → ติดเชื้อรา

• อาเจียน/พ่นออก → ไม่ปกติเด็ดขาด

โรคที่พบบ่อยในนกเลี้ยง

• Chlamydia psittaci

• Aspergillosis

• Crop infection (Candida / bacterial)

• Parasites (Eimeria, Capillaria ฯลฯ)

• Nutritional deficiency โดยเฉพาะนกที่กินเมล็ดเป็นหลัก

• Trauma / ตกกรง / กระแทก

สัญญาณเตือนระดับ “พาไปโรงพยาบาลทันที”

• อ้าปากหายใจ

• อึมีเลือด

• ขนพองทั้งวัน

• หงอยไม่ยืนบนค perch

• ไม่กิน >12 ชั่วโมง

• ชัก กล้ามเนื้อกระตุก

แล้วต้องตรวจอะไรบ้าง? (ถ้าสงสัยป่วย)

• Physical exam

• X-ray (หายใจ, air sac, ไข่ค้าง)

• Fecal exam (parasites)

• Crop swab

• Blood test (CBC, liver, kidney)

เรียบเรียง: น.สพ.นรภัทร โสภิพันธ์ (หมอพีท)